Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieście w Łodzi

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2016 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w Wydziale XVIII Cywilnym w składzie:

Przewodniczący: SSR Artur Piotr Wewióra

protokolant: Michał Frajtak

rozpoznawszy w dniu: 17 sierpnia 2016 roku

w Ł. na rozprawie

sprawę z powództwa: (...) Bank (...) spółki akcyjnej we W.

przeciwko: P. K.

o: zapłatę

(1)  zasądza od pozwanego P. K. na rzecz powoda (...) Bank (...) spółki akcyjnej we W. 2.848,07 zł (dwa tysiące osiemset czterdzieści osiem złotych siedem groszy), z odsetkami:

(a)  maksymalnymi od 2.424,74 zł (dwóch tysięcy czterystu dwudziestu czterech złotych siedemdziesięciu czterech groszy) od 12 grudnia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku,

(b)  w wysokości czterokrotności stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego jednak nie więcej niż odsetki maksymalne za opóźnienie od 2.424,74 zł (dwóch tysięcy czterystu dwudziestu czterech złotych siedemdziesięciu czterech groszy) od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

(1)  oddala powództwo w pozostałej części;

(2)  wyrokowi nadaje rygor natychmiastowej wykonalności z wyłączeniem punktu 2;

(3)  zasądza od pozwanego P. K. na rzecz powoda (...) Bank (...) spółki akcyjnej we W. 108 zł (sto osiem złotych) tytułem stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

UZASADNIENIE

I.  Stanowiska stron.

Powód (...) Bank (...) spółka akcyjna we W., reprezentowany przez pracownika, domagał się od pozwanego P. K. 3.093,07 zł z maksymalnymi odsetkami od 2.424,74 zł od 12 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty, nadto 141,38 zł kosztów procesu. Dochodzone roszczenia wynikają z umowy pożyczki na 2.424,74 zł o numerze (...).

Pozwany nie zajął stanowiska w sprawie; wydano wyrok zaoczny.

II.  Ustalenia faktyczne i ocena dowodów.

P. K. zawarł z (...) Bank (...) spółką akcyjną we W. umowę pożyczki gotówkowej. Nie spłacił udzielonej pożyczki w terminie. Wysokość zaległości to 2.424,74 zł świadczenia głównego oraz 423,33 zł odsetek kapitałowych i karnych za opóźnienie według stopy odsetek maksymalnych. Do tego (...) Bank (...) spółka akcyjna we W. doliczył łącznie 245 zł opłat związanych z wezwaniem pozwanej do spłaty, w tym 20 zł tytułem wystawienia wyciągu z ksiąg Banku, kolejne 20 zł tytułem wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, siedmiokrotnie po 15 zł tytułem listów przedegzekucyjnych, monitów i telefonu, 100 zł tytułem interwencji windykatora.

W załączniku nr 1 – tabeli opłat i prowizji wskazano, że podlegają dodatkowej opłacie między innymi następujące czynności: telefoniczne upomnienie – 15 zł, wszelkiego rodzaju monity wysyłane listem zwykłym – 15 zł, wyjazd interwencyjny – 100 zł. Opłatę w wysokości 20 zł przewidziano wyłącznie dla wysłania listu poleconego.

Wobec wydania wyroku zaocznego przyjęto za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie i innych pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą (art. 339 § 2 k.p.c.). Szczegółowe postanowienia załącznika ustalono na podstawie jego niekwestionowanej kopii (k. 17).

III.  Ocena roszczenia.

(A)  Zasada odpowiedzialności.

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 k.c.). Strony mogą się umówić o odpłatny charakter pożyczki w ramach swobody umów (art. 353 ¹ k.c.), co zresztą w warunkach gospodarki rynkowej należy uznać za normę między podmiotami w inny sposób nie powiązanymi ze sobą.

W przypadku kredytów konsumenckich, do których zalicza się przedmiotowa pożyczka (art. 3 ust. 1 i 2 pkt 1 u.k.k.1), ustawa dopuszcza pobieranie, obok oprocentowania za zadłużenie przeterminowane, innych opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu, przy czym opłaty te muszą być określone w umowie (art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k.). Należy uznać to za odstąpienie przez Parlament od zakazu zastrzegania kar umownych na wypadek niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.); regulację zawartą w przepisach o kredycie konsumenckim Sąd musi uznać za szczególną względem ogólnej zasady wyrażonej w Kodeksie cywilnym.

(B)  Nieważność wobec zastrzeżenia odsetek maksymalnych.

Należy zauważyć, że powód określił w umowie odsetki karne w wysokości odsetek maksymalnych. W tej sytuacji wprowadzanie jakichkolwiek opłat dodatkowych za nieterminowe spłacanie należności, musi być uznane za zmierzanie do obejścia ustawy w zakresie, w jakim zakazane jest pobieranie odsetek wyższych aniżeli odsetki maksymalne, a od 1 stycznia 2016 roku – również odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 359 § 2 ¹ i art. 481 § 2 ¹ w związku z art. 58 § 1 k.c.).

Oznacza to iż nieważne są postanowienia załącznika nr 1 do umowy w zakresie wskazanych tam opłat, których obowiązek uiszczenia został powiązany z powstaniem zaległości w terminowej spłacie pożyczki.

(C)  A. .

Gdyby nawet nie uznać nieważności postanowień wprowadzających opłaty ponad odsetki maksymalne z racji opóźnienia w spłacie pożyczki, należy zauważyć, że postanowienia te noszą znamiona niedozwolonych.

Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne – art. 385 ¹ § 1 zd. I k.c.), przy czym nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (art. 385 ¹ § 1 zd. II k.c.).

W tym kontekście normatywnym za abuzywne uznać należy natomiast wprowadzenie opłat za: telefoniczne upomnienie – 15 zł, przesłanie korespondencji – 15 zł, czy wyjazd interwencyjny – 100 zł. Kwoty te rażąco odbiegają od kosztów tzw. impulsu telefonicznego, nadania listu – nawet poleconego – u wyznaczonego operatora pocztowego. Nie wiadomo w ogóle zaś w jaki sposób skalkulowano opłatę za wyjazd interwencyjny – suma 100 zł jawi się jako całkowicie arbitralnie określona.

Europejski Trybunał (...) w wyroku z 14 czerwca 2012 roku3 przypomniał, że to do sądów krajowych należy wybranie takich instytucji prawa krajowego, które zapewnią, że niedozwolone postanowienie umowne nie będzie wiązało konsumenta. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wskazał nadto, że mechanizm ustalony w dyrektywie 93/134 służyć ma ochronie konsumentów także poprzez zniechęcający efekt5 uchylenia abuzywnej klauzuli, bez możliwości ingerowania przez sąd krajowy w kontrakt celem jego modyfikacji w związku z usunięciem postanowienia uznanego za niedozwolone, w sposób uwzględniający interesy obu stron. Jak wskazano, fakt uprawnienia sądu do modyfikowania postanowień umowy, zamiast zwykłego uznania niemożności stosowania klauzuli abuzywnej powodowałby, że przedsiębiorcy stosowaliby nadal tego rodzaju postanowienia wiedząc, że w najgorszym dla nich wypadku postanowienia zostaną zmodyfikowane z uwzględnieniem interesu nie tylko konsumentów, ale również autora niedozwolonego postanowienia umownego, a nie po prostu uznane za nieobowiązujące konsumenta6.

W okolicznościach niniejszej sprawy oznacza to, że załącznik nr 1 we wskazanym zakresie nie wiąże pozwanego, a co za tym idzie, nie ma on – i nie miał – obowiązku spełnienia przewidzianego tym postanowieniem umownym świadczenia na rzecz powoda ani jego poprzednika prawnego.

(D)  Wystawienie wyciągu z ksiąg lub bankowego tytułu egzekucyjnego.

Przedstawiony załącznik nie przewiduje natomiast opłat 20 zł za wystawienie wyciągu z ksiąg lub bankowego tytułu egzekucyjnego. W swoich pismach powód nie wskazał na jakąkolwiek podstawę naliczenia tych opłat. W tym zatem zakresie niezależnie od nieważności, alternatywnie abuzywności podstawy takiego naliczenia z przyczyn wyżej opisanych, powód nie przedstawił twierdzeń ani tym bardziej dowodów pozwalających na ustalenie, że obowiązek uiszczenia owych opłat w ogóle istniał w ramach stosunku prawnego będącego przedmiotem rozstrzygnięcia.

(E)  Rozstrzygnięcie.

Powództwo podlega uwzględnieniu co do kwoty głównej i odsetek. Należało zatem zasądzić: 2.424,74 zł + 423,33 zł = 2.848,07 zł.

Powództwo podlega oddaleniu co do dochodzonej kwoty 245 zł kosztów, z przyczyn wyżej szczegółowo omówionych.

Roszczenie odsetkowe nie wzbudziło zastrzeżeń, skoro powód domaga się odsetek za opóźnienie wyłącznie od kwoty głównej (art. 481 § 1 k.c.), przy czym należało uwzględnić iż dochodzone odsetki od 1 stycznia 2016 roku nie mogą być wyższe aniżeli odsetki maksymalne za opóźnienie.

Rygor natychmiastowej wykonalności w części zasądzającej nadano wyrokowi zaocznemu z urzędu (art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.).

I.  Koszty.

Pozwany przegrał sprawę w części, co skutkuje koniecznością stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (art. 100 zd. I k.p.c.).

Na koszty procesu powoda złożyło się: 100 zł opłaty od pozwu, 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa; łącznie 117 zł (art. 98 § 2 k.p.c.). Brak podstaw do uwzględnienia opłaty notarialnej – nie jest to koszt wymieniony w art. 98 § 2 k.p.c., zaś ustawa nie przewiduje – inaczej aniżeli w przypadku reprezentacji przez zawodowego pełnomocnika – nie przewiduje możliwości zwrotu jakichkolwiek innych wydatków poza enumeratywnie wymienionymi.

Pozwany obowiązany jest zwrócić powodowi: 117 zł × 2.848,07 zł ÷ 3.093,07 zł ≈ 108 zł.

1 Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715, z późn. zm.); jeżeli inaczej nie zaznaczono, w wersji obowiązującej 12 czerwca 2014 roku, tj. w dniu zawarcia przedmiotowej umowy.

2 Nazewnictwo w związku przekształceniami instytucji wspólnotowych – obecnie unijnych – jest na tyle zmienne, że dla uproszczenia stosowane jest tradycyjne w polskiej literaturze określenie „Europejski Trybunał Sprawiedliwości”, w skrócie (...), na oznaczenie zarówno „C. of J. of the (...) and (...), „C. of J. of (...) jak i (...), będącego obecnie – po Traktacie Lizbońskim – częścią „C. of J. of (...) U.”. Ten ostatni składa się z (...), (...), a także z (...) jako obecnie jedynym wyspecjalizowanym sądem (art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej w wersji uwzględniającej poprawki wprowadzone Traktatem Lizbońskim; w polskim wydaniu Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej odpowiednio: „Trybunał Sprawiedliwości”, „Sąd”, „Sąd do spraw (...) Unii Europejskiej” –Dz.Urz.UE Nr C 38 z 30 III 2012).

3 Wyrok ETS z 14 czerwca 2012 r., C-618/10, http://curia.europa.eu/.

4 Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.WE Nr L 95, s. 29)

5 D. effect, tłumaczenie za polską wersją orzeczenia.

6 Sprawa rozpoznawana w trybie pytania prejudycjalnego. Sąd hiszpański wniósł o zbadanie, czy postanowienia prawa hiszpańskiego, nakazujące sądowi modyfikację tego rodzaju postanowień, ewentualnie łagodzenie skutków uznania ich za nieobowiązujące konsumenta, jest zgodne z prawem unijnym.