Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieście w Łodzi

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 sierpnia 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Bartosz Kasielski

Protokolant: sekretarz sądowy Sylwia Wróblewska

po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko G. J.

o zapłatę

oddala powództwo

Sygn. akt I C 173/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 stycznia 2017 roku Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpił przeciwko G. J. o zapłatę kwoty 10.563,23 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot : 10.546,82 złotych od dnia 26 stycznia 2017 roku oraz 16,41 złotych od dnia 30 stycznia 2017 roku, a także przyznanie kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko procesowe powód zaznaczył, że G. J. jest spadkobiercą zmarłego w dniu 10 lutego 2011 roku J. J., którego łączyła z bankiem umowa pożyczki, która nie została spłacona w zakresie wierzytelności objętej żądaniem pozwu. W konsekwencji odpowiedzialność pozwanego obejmuje tzw. odpowiedzialność za długi spadkowe.

(pozew k.2)

W wyznaczonym terminie G. J. nie złożył odpowiedzi na pozew, ani nie zajął merytorycznego stanowiska w sprawie.

(dowód doręczenia odpisu pozwu k.43, dowód doręczenia powiadomienia o terminie rozprawy k.45)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny :

Na mocy umowy pożyczki z dnia 6 kwietnia 2010 roku Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zobowiązał się udzielić T. J. i J. J. pożyczki w kwocie 12.631,57 złotych z przeznaczeniem na celem konsumpcyjne w kwocie 1.965,03 złotych, na spłatę kredytu z dnia 23 lipca 2008 roku (nr (...)) w kwocie 3.034,97 złotych oraz na spłatę karty z tytułu umowy o prowadzenie karty nr (...) zawartej z Bankiem (...) w kwocie 7.000 złotych - § 1.

Oprocentowanie pożyczki ustalono jako zmienne według sumy stopy procentowej ustalanej na bazie stopy bazowej banku stałej marży banku w wysokości 9,25 %, przy czym na dzień zawarcia umowy wynosiło ono 18,99 % w skali rocznej - § 2 ust. 2 umowy.

Spłata pożyczki następować miała w ratach miesięcznych (w 17 dniu danego miesiąca) do dnia 17 kwietnia 2015 roku - § 2 ust. 1 i § 6 umowy.

Bank zastrzegł sobie prawo do pobierania od kwoty kapitału przeterminowanego odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego - § 14 ust. 2 umowy.

Stosownie do treści § 25 umowy strony ustaliły, że w przypadku śmierci pożyczkobiorcy umowa wygasa (ust.1), przy czym w przypadku śmierci jednego z pożyczkobiorców całość praw i obowiązków wynikających z niniejszej umowy przechodzi na pozostałych pożyczkobiorców (ust. 2).

Umowa pożyczki z dnia 4 kwietnia 2010 roku została podpisana przez dwie osoby reprezentujące bank oraz jednego pożyczkobiorcę. Zarówno T. J., jak i J. J. złożyli oświadczenia wyrażające zgodę na przetwarzanie przez bank informacji stanowiących tajemnicę bankową w celu oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego po wygaśnięciu zobowiązania.

(umowa pożyczki k.27 – 28, oświadczenia T. J. i J. J. k.29)

J. J. zmarł w dniu 10 lutego 2011 roku. Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie sygn. akt I Ns 300/14 stwierdził, że spadek po J. J. na podstawie ustawy nabyli jego żona T. J. oraz syn G. J. po ½ części każdy z nich.

(postanowienie w sprawie sygn. akt I Ns 300/14 k.23)

Pismem z dnia 12 grudnia 2016 roku Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wezwała G. J. do zapłaty kwoty 10.546,82 złotych tytułem zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie nie zostało odebrane, przy czym skierowano je na adres Ł., ul. (...).

(wezwanie do zapłaty oraz potwierdzenie nadania korespondencji k.24)

Stosownie do treści wyciągu z ksiąg banku zadłużenie wynikające z umowy pożyczki z dnia 6 kwietnia 2010 roku na dzień wystawienia dokumentu tj. 26 stycznia 2017 roku obejmowało 10.546,82 złotych tytułem kapitału oraz 16,41 złotych tytułem odsetek.

(wyciąg z ksiąg banku k.3)

G. J. przebywa na stałe od dnia 9 listopada 2009 roku pod adresem Ł., Piłsudskiego 45 m.9.

(dane PESEL k.31 – 32)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzoną w aktach sprawy dokumentację, w szczególności zaś treść umowy pożyczki z dnia 6 kwietnia 2010 roku.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje :

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Stosownie do treści art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe (Dz.U. 2015, poz. 128 j.t.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Jednocześnie w myśl § 1, 2 ust. 1 oraz § 6 umowy z dnia 6 kwietnia 2010 roku powód udzielił pożyczkobiorcom pożyczki w kwocie 12.631,57 złotych, która miała zostać spłacona w miesięcznych ratach do dnia 17 kwietnia 2015 roku.

Zgodnie natomiast z art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej. Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyjęcia spadku ponosi odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku – art. 1030 k.c.

Żądanie pozwu opierało się na treści powyżej przedstawionych przepisów, przy czym bank dochodził zwrotu udzielonego wsparcia finansowego od następcy prawnego (spadkobiercy) zmarłego J. J. – jego syna G. J..

O ile zgromadzony materiał dowodowy potwierdził fakt zawarcia umowy pożyczki z dnia 6 kwietnia 2010 roku, śmierć J. J. w dniu 10 lutego 2011 oraz status spadkobiercy ustawowego G. J., o tyle okoliczności te pozostawały niewystarczające do przyjęcia odpowiedzialności pozwanego.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że w toku niniejszego postępowania strona pozwana nie zajęła merytorycznego stanowiska w sprawie, co w konsekwencji prowadziło do wydania rozstrzygnięcia o charakterze zaocznym. Wydanie wyroku zaocznego co do zasady opiera się na przyjęciu za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa – art. 339 § 2 k.p.c. Przewidziane w treści wskazanego przepisu domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i zastępuje postępowanie dowodowe. Domniemanie to nie ma jednak charakteru bezwzględnego, gdyż nie obowiązuje, jeżeli twierdzenia powoda budzą uzasadnione wątpliwości lub zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Uwzględniając treść powyższych rozważań, jak również ustalone w niniejszej sprawie fakty Sąd powziął uzasadnione wątpliwości co do istnienia odpowiedzialności G. J. w związku z niespłaconą częścią pożyczki. Stanowisko to oparte jest na dwojakiego rodzaju okolicznościach.

Po pierwsze, przedłożony przez powoda dokument – umowa pożyczki, budzi wątpliwości co do skutecznego zaciągnięcia zobowiązania przez J. J.. Z treści wskazanego dokumentu wynika wprawdzie, że pożyczka miała zostać udzielona na rzecz dwóch pożyczkobiorców tj. T. J. oraz J. J., niemniej jednak umowa został ostatecznie podpisana tylko przez jednego z nich (k.28v). Bank reprezentowany był w trakcie zawierania umowy przez dwie osoby (J. M., E. F.) i w stosownym miejscu znalazły odzwierciedlenie ich podpisy. Z kolei ze strony potencjalnych pożyczkobiorców na umowie widnieje podpis tylko jednego z nich. Co więcej konfrontując treść podpisu znajdującego się na umowie (k.28v) oraz na oświadczeniach w przedmiocie wyrażenia zgody na przetwarzanie informacji złożonych zarówno przez T. J., jak i J. J. (k.29), należy wskazać z dużą dozą prawdopodobieństwa, że umowa pożyczki została podpisana jedynie przez T. J.. W aktach sprawy brak jest jakichkolwiek informacji, aby T. J. działała również w imieniu swego męża J. J. (np. pełnomocnictwo), a sam fakt złożenia przez J. J. zgody na przetwarzanie informacji nie jest równoznaczny z potwierdzeniem woli uzyskania pożyczki. Sam fakt udzielenia pożyczki w formie ustnej jest co do zasady dopuszczalny, przy czym trudno przyjąć, aby w realiach niniejszej sprawy (warunki umowy przedstawione konsumentom w formie pisemnej) taka była wola ze strony banku, w szczególności w kontekście unormowania zawartego w art. 720 § 2 k.c. i związanych z nim rygorów dowodowych. W konsekwencji nie zostało potwierdzone, aby J. J. złożył skuteczne oświadczenie woli w zakresie zawarcia umowy pożyczki na warunkach wynikających z jej pisemnej treści, zaś przedmiot niniejszego postępowania nie obejmował badania przyczyn w jakich doszło do takiego, a nie innego złożenia podpisów pod dokumentem z dnia 6 kwietnia 2010 roku.

Po wtóre, nawet ewentualne przyjęcie, że umowa została skutecznie zawarta przez obu pożyczkobiorców, w tym J. J., nie prowadzi do odpowiedzialności za jej spłatę w realiach niniejszej sprawy przez pozwanego.

Należy zwrócić uwagę na treść § 25 umowy, a w szczególności jego ustępu 2, zgodnie z którym w przypadku śmierci jednego z pożyczkobiorców całość praw i obowiązków wynikających z umowy przechodzi na pozostałych pożyczkobiorców.

Treść tego zapisu potwierdza, że wraz ze śmiercią J. J. całość praw i obowiązków wynikających z umowy pożyczki z dnia 6 kwietnia 2010 roku przeszła na drugiego pożyczkobiorcę – T. J. (wydruk PESEL k.36, postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku k.23), która w dacie tej (10 lutego 2011 roku) żyła. W konsekwencji trudno przyjąć, aby obowiązki majątkowe J. J. związane z tą przedmiotową umową przeszły z chwilą jego śmierci na jego spadkobierców ustawowych (w związku z dziedziczeniem ustawowym). Nie jest przy tym rolą Sądu, aby oceniać tak ukształtowaną przez strony treść stosunku zobowiązaniowego, jednakże skoro wyraziły taką wolę, w szczególności pożyczkodawca – trudniąca się na co dzień profesjonalnym udzielaniem pożyczek i kredytów instytucja bankowa, to brak jest podstaw do kwestionowania wagi tego zapisu, tym bardziej, że odzwierciedla on ustawową zasadę swobody umów (art. 353 ¹ k.c.) i nie pozostaje w sprzeczności z ustawą, czy zasadami współżycia społecznego, a także nie zmierza do obejścia prawa.

Zastosowana w ramach § 25 ust. 2 umowy konstrukcja pozostaje zbliżona do znanej ustawodawcy formuły przejęcia długu (art. 519 k.c.), w której dochodzi do zmiany osoby dłużnika za przyzwoleniem dotychczasowych stron stosunku zobowiązaniowego. W niniejszej sprawie strony wprowadziły do treści umowy taką możliwość pod warunkiem zawieszającym (śmierć jednego z pożyczkobiorców), z którego ziszczeniem się dotychczasowe prawa i obowiązki jednego z pożyczkobiorców (J. J.) przeszły wraz z chwilą śmierci na drugiego z pożyczkobiorców (T. J.). Tym samym należy stwierdzić, że obowiązki majątkowe J. J., a związane z umową pożyczki z dnia 6 kwietnia 2010 roku nie obciążają G. J. w związku z faktem posiadania przez pozwanego statusu spadkobiercy ustawowego.

Na marginesie należy jedynie wskazać, że zapisy umów zawieranych z konsumentami powinny być na tyle jasne i precyzyjne, aby nie budziły wątpliwości, co do sposobu wykonania treści zobowiązania. Nic nie stało na przeszkodzie, aby treść § 25 ust. 1 umowy sformułować w sposób „W przypadku śmierci jedynego pożyczkobiorcy umowa wygasa”, co czyniłoby zbędnym wprowadzenie do umowy treści § 25 ust. 2. W tak hipotetycznie ukształtowanym stosunku zobowiązaniowym (przy więcej niż jednej osobie o statusie pożyczkobiorcy) śmierć J. J. miałaby jedynie ten skutek, że jego prawa i obowiązki związane z umową pożyczki przeszłyby z chwilą śmierci na jego spadkobierców ustawowych (T. J. oraz G. J.). Skoro jednak strony umowy postanowiły inaczej to ich zgodną wolę w tym zakresie należy respektować, co prowadziło ostatecznie do uznania, że na skutek śmierci J. J. jedyną osobą zobowiązaną z tytułu umowy pozostała T. J. (drugi z pożyczkobiorców).

Z tych wszystkich względów powództwo jako nieuzasadnione podlegało oddaleniu w całości.