Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieście w Łodzi

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2019 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: S.S.R. Bartosz Kasielski

Protokolant: aplikant aplikacji sędziowskiej M. S.

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2019 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.

przeciwko J. W.

o zapłatę

1.  zasądza od J. W. na rzecz Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. kwotę 546,60 zł (pięćset czterdzieści sześć złotych 60/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot :

a)  272,20 zł (dwieście siedemdziesiąt dwa złote 20/100) od dnia 1 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty;

b)  274,40 zł (dwieście siedemdziesiąt cztery złote 40/100) od dnia 6 marca 2018 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu.

Sygn. akt I C 1662/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 9 lipca 2018 roku Miejskie Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. wystąpiła przeciwko J. W. o zapłatę kwoty 1.156,10 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot szczegółowo opisanych w uzasadnieniu pozwu oraz przyznanie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że pozwana wielokrotnie korzystała z transportu miejskiego na terenie Ł. nie posiadając ważnego biletu, co skutkowało naliczeniem opłat wynikających z taryfikatora uchwalonego przez Radę Miejską w Ł..

(pozew k.2 – 5)

W odpowiedzi na pozew z dnia 17 grudnia 2018 roku J. W. wniosła o oddalenie powództwo oraz przyznanie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana podniosła zarzuty niewykazania istnienia roszczenia oraz jego przedawnienia. W ocenie J. W. nie sposób przyjąć na podstawie dokumentów załączonych przez stronę powodową, czy poszczególni kontrolerzy byli uprawnieni do wystawiania mandatów za jazdę bez biletu, albowiem figurują na nich jedynie parafki, a nie czytelne podpisy. Nie załączono również potwierdzenia nadania tychże dokumentów pozwanej, co uniemożliwia stwierdzenie, czy miała możliwość ustosunkowania się do ich treści.

(odpowiedź na pozew k.27 – 28)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny :

W dniu 30 marca 2016 roku J. W. poruszała się autobusem linii 83 bez ważnego biletu. W wyniku przeprowadzonej kontroli wystawiono wobec niej wezwanie do zapłaty w wysokości 203,80 złotych. Kobieta odmówiła przyjęcia wystawionego dokumentu oraz jego podpisania.

(wezwanie k.12)

W dniu 9 kwietnia 2016 roku J. W. poruszała się autobusem linii 50 bez skasowanego biletu, który posiadała przy sobie. W wyniku przeprowadzonej kontroli wystawiono wobec niej wezwanie do zapłaty w wysokości 201,90 złotych.

(wezwanie k.13)

W dniu 7 lipca 2016 roku J. W. poruszała się tramwajem linii 6 bez ważnego biletu. W wyniku przeprowadzonej kontroli wystawiono wobec niej wezwanie do zapłaty w wysokości 203,80 złotych.

(wezwanie k.14)

W dniu 1 lipca 2017 roku J. W. poruszała się autobusem linii 74B bez ważnego biletu. W wyniku przeprowadzonej kontroli wystawiono wobec niej wezwanie do zapłaty w wysokości 272,20 złotych.

(wezwanie k.15)

W dniu 3 lutego 2018 roku poruszała się autobusem linii 50A bez ważnego biletu. W wyniku przeprowadzonej kontroli wystawiono wobec niej wezwanie do zapłaty w wysokości 274,40 złotych. Kobieta odmówiła podpisania wystawionego dokumentu.

(wezwanie k.16)

Stosownie do treści § 8 ust. 1 pkt 1 uchwały numer (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia 22 lutego 2017 roku w sprawie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Ł. w razie stwierdzenia przez kontrolera brak biletu pasażer jest zobowiązany do uiszczenia opłaty dodatkowej oraz opłaty za podróż o wartości równej cenie biletu jednorazowego czasowego do 60 minut.

Opłata dodatkowa podlega zapłacie w terminie 30 dni od daty wystawienia dokumentu zobowiązującego do jej uiszczenia (§ 8 ust. 2 uchwały).

Wysokość opłaty dodatkowej w przypadku stwierdzenia braku biletu wynosi 3 – krotność ceny biletu normalnego 30-dniowego imiennego na wszystkie linie strefy 1 (§ 8 ust. 3 pkt 1 uchwały).

Od nałożonej opłaty dodatkowej, pasażerowi przysługuje możliwość złożenia odwołania w terminie 3 miesięcy od dnia wystawienia dokumentu, o którym mowa w § 8 ust. 2 (§ 10 ust. 1 uchwały).

(uchwała numer (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia 22 lutego 2017 roku w sprawie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Ł. – Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2017 roku, poz. 1293)

W dniach 1 lipca 2017 roku oraz 3 lutego 2018 roku wysokość opłaty biletu jednorazowego czasowego do 60 minut wynosiła 4,40 złotego, zaś biletu normalnego 30-dniowego imiennego na wszystkie linie strefy 1 – 90 złotych.

(załącznik nr 2 do uchwały numer (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia 22 lutego 2017 roku w sprawie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Ł. – Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2017 roku, poz. 1293)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności potwierdzenia wystawienia wezwań do zapłaty wobec pozwanej w związku z korzystaniem z komunikacji miejskiej bez ważnego biletu. Dane dotyczące odpłatności w ramach (...) komunikacji zbiorowej wynikały zaś z powszechnie obowiązujących przepisów prawa miejscowego tj. uchwały numer (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia 22 lutego 2017 roku, która wraz z załącznikami została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa (...).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje :

Powództwo podlegało uwzględnieniu jedynie w części.

Podstawa materialno prawna zgłoszonego roszczenia wynikała z treści § 8 ust. 1 pkt 1 uchwały numer (...) Rady Miejskiej w Ł. z dnia 22 lutego 2017 roku w sprawie ustalenia opłat za usługi przewozowe lokalnego transportu zbiorowego w Ł. tj. przepisów prawa miejscowego wydanych na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 34a ust. 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku Prawo Przewozowe (Dz.U. 1984, Nr 53, poz. 272 z późń. zm., w dalszej części „ustawa”).

W realiach niniejszej sprawy nie była sporna między stronami okoliczność poruszania się przez pozwaną komunikacją miejską bez ważnego biletu w datach szczegółowo wskazanych w uzasadnieniu pozwu. W konsekwencji kwestia rozstrzygnięcia sprowadzała się wyłącznie do oceny zasadności podniesionych przez J. W. zarzutów.

Sąd nie podzielił wątpliwości pozwanej odnośnie braku poprawnego wystawienia poszczególnych wezwań do zapłaty, w szczególności uprawnienia kontrolerów do wystawienia tego rodzaju dokumentów na skutek przeprowadzonych czynności skutkujących stwierdzeniem braku posiadania ważnego biletu przez osobę korzystającą z transportu zbiorowej komunikacji miejskiej. Przedłożone przez stronę powodową dokumenty odzwierciedlają typowe, standardowe druki wykorzystywane przez kontrolerów spółki w ramach realizowanych czynności. Skoro dokumenty tego rodzaju znajdują się w dyspozycji operatora transportu zbiorowego to nie sposób negować fakt przeprowadzenia kontroli przez osobę nieuprawnioną. Zaoferowany materiał dowodowy stanowi wystarczającą realizację ogólnej zasady ciężaru dowodu (art. 6 k.c. – onus probandi), a wywiedzione w tej mierze zarzuty jawią się wyłącznie jako próba uwolnienia się pozwanej od odpowiedzialności. Trudno przy tym nakładać na stronę powodową, w szczególności w przypadku niekwestionowania faktu tzw. jazdy bez biletu, obowiązek przedstawienia dalszych dokumentów, chociażby identyfikatora kontrolera, umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej świadczącej o prawie do wykonywania tego rodzaju czynności, nie wspominając o zakwestionowaniu parafki w pozycji „podpis kontrolera”. Podążając tym tokiem rozumowania równie dobrze możliwym jest negowanie własnoręczności podpisania wezwania przez osobę uprawnioną (kontrolera) i żądanie przeprowadzenia specjalistycznej opinii grafologicznej. Oczywiście tego rodzaju strategia procesowa pozostaje uprawnieniem każdej ze stron, jednakże winna zostać poprzedzona zgłoszeniem stosownych środków dowodowych, w tym wiążących się z poniesieniem kosztów sądowych. Innymi słowy, zaoferowany przez powodową spółkę materiał dowodowy pozostawał wystarczający dla potrzeb rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 6 k.c., a ewentualne wątpliwości pozwanej winny zostać poparte stosowną inicjatywą dowodową, nie zaś twierdzeniami niemającymi większego uzasadnienia.

Jedynie marginalnie należy zauważyć, że termin zapłaty opłaty dodatkowej został ustalony przez § 8 ust. 2 uchwały Rady Miejskiej w Ł. na 30 dni od daty wystawienia dokumentu. Tym samym argumentacja J. W. związana z brakiem przedłożenia dowodu doręczenia wezwań pozostaje całkowicie irrelewantna. Jednocześnie bez większego znaczenia pozostaje postawa osoby kontrolowanej, która odmawia podpisania i przyjęcia dokumentu. Tego rodzaju zachowanie nie może w żadnej mierze prowadzić do negatywnych konsekwencji dla operatora transportu zbiorowego. Wręcz przeciwnie, działa wyłącznie na niekorzyść osoby korzystającej z transportu miejskiego bez ważnego biletu.

Częściowo zasadny okazał się natomiast podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia. W pierwszej kolejności należy jednak zaznaczyć, że Sąd nie widział podstaw do jego uwzględnienia z urzędu w myśl obowiązującej regulacji art. 117 § 2 ¹ k.c.

Wskazana norma dotyczy wyłącznie przypadków, w których roszczenie kierowane jest przeciwko konsumentowi. Zgodnie zaś z ustawową definicją zawartą w art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. W realiach niniejszego stanu faktycznego J. W. nie sposób przyznać statusu konsumenta oraz związanej z nim szerszej ochrony prawnej. Teza ta wynika z faktu braku nawiązania przez strony w spornych datach jakiegokolwiek stosunku prawnego, w szczególności zaś umowy przewozu.

Stosownie do treści art. 16 ust. 1 ustawy umowę przewozu zawiera się przez nabycie biletu na przejazd przed rozpoczęciem podróży lub spełnienie innych określonych przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego warunków dostępu do środka transportowego, a w razie ich nieustalenia - przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym. Co istotne, przepis ten do dnia 21 stycznia 1995 roku (nowelizacja ustawą z dnia 2 września 1994 roku o zmianie ustawy Prawo Przewozowe – Dz.U. 1994, Nr 111, poz. 536) wskazywał, że umowę przewozu zawiera się przez nabycie biletu na przejazd, a jeżeli dostęp do środka transportowego nie jest uwarunkowany uprzednim nabyciem biletu na przejazd - przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym. Uzupełnienie komentowanej normy o „spełnienie innych określonych przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego warunków dostępu do środka transportowego” nie pozwala na obronę tezy, zgodnie z którą osoba korzystająca z komunikacji miejskiej bez ważnego biletu zawiera umowę przez samo zajęcie miejsca w środku transportu. W realiach (...) komunikacji zbiorowej informacje o obowiązku skasowania biletu są komunikowane pasażerom nie tylko przez liczne treści znajdujące się na przystankach, czy też wewnątrz pojazdu (widoczne regulaminy, taryfikatory, informacje „skasuj bilet”), ale również w ramach komunikatów głosowych. W konsekwencji osoba decydująca się na przejazd bez ważnego (tj. skasowanego biletu) nie może być traktowana jako strona umowy przewozu. Nie jest zawarciem umowy przewozu zajęcie miejsca w pojeździe przez pasażera, który nie ma zamiaru uiszczenia należności za przejazd (tzw. wyłudzenie przejazdu). Każda umowa wymaga bowiem konsensu, czyli zgodnych oświadczeń woli stron, ukierunkowanych na powstanie stosunku prawnego. Pasażer uchylający się od opłaty za przejazd nie tylko nie składa takiego oświadczenia, ale wręcz nie chce zawrzeć umowy przewozu (por. komentarz A. Jaworskiego do art. 16 ustawy Prawo Przewozowe, Lex, podobnie : komentarz D. Ambrożuk do art. 16 ustawy Prawo Przewozowe, Lex, komentarz T. Szanciło do art. 16 ustawy Prawo Przewozowe, Legalis).

Podzielając w pełni poglądy cytowanych przedstawicieli doktryny Sąd nie badał z urzędu kwestii upływu biegu przedawnienia sformułowanych roszczeń. Kwestia ta podlegała natomiast kontroli z uwagi na zgłoszony w tym zakresie przez pozwaną zarzut.

W myśl art. 77 ust. 1 ustawy roszczenia dochodzone na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przedawniają się z upływem roku. Co istotne, regulacja ta dotyczy również przepisów prawa miejscowego, które określają wysokość opłat dodatkowych (delegacja ustawowa z art. 34a ust. 2 ustawy). W konsekwencji norma art. 77 ust. 1 ustawy jako przepis szczegółowy dotyczy również przypadku tzw. jazdy bez biletu. Nie można zatem przyjmować terminu 3 – letniego zastrzeżonego dla roszczenia związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą (krótszy termin także w przypadku instytucji nienależnego świadczenia, z którą należałoby utożsamiać przypadek tzw. „wyłudzenia przejazdu”). Jednocześnie bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty (art. 77 ust. 4 ustawy). W przypadku niniejszej sprawy termin ten wynosi zaś 3 miesiące (vide : § 10 ust. 1 uchwały Rady Miejskiej w Ł.).

Uwzględniając treść powyższych rozważań, w szczególności wynikające z uchwały Rady Miejskiej w Ł. zapisy dotyczące termin płatności (30 dni od wystawienia wezwania) oraz okresu reklamacyjnego (3 miesiące od dnia wystawienia wezwania) bieg terminu przedawnienia dla poszczególnych roszczeń upływał w dniach :

a)  wezwanie z dnia 30 marca 2016 roku – 30 czerwca 2017 roku;

b)  wezwanie z dnia 9 kwietnia 2016 roku – 9 lipca 2017 roku;

c)  wezwanie z dnia 7 lipca 2016 roku – 7 października 2017 roku;

d)  wezwanie z dnia 1 lipca 2017 roku – 1 października 2018 roku;

e)  wezwanie z dnia 3 lutego 2018 roku – 3 maja 2018 roku.

Pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 9 lipca 2018 roku, a to oznacza, że przedawnieniu uległy jedynie roszczenia dotyczące braku posiadania ważnego biletu w dniach 30 marca 2016 roku, 9 kwietnia 2016 roku oraz 7 lipca 2016 roku. W tej mierze powódka nie wykazała, aby bieg tego terminu został przerwany w jakikolwiek sposób. W odniesieniu do wezwań z dnia 1 lipca 2017 roku oraz 3 lutego 2018 roku zarzut przedawnienia nie był zasadny.

Wysokość ostatecznie zasądzonego świadczenia objęła kwotę 546,60 złotych (272,20 złotych + 274,40 złotych). Należności objęte poszczególnymi wezwaniami mieściły się w granicach wyznaczonych przez uchwałę Rady Miejskiej w Ł. (wysokość opłaty biletu jednorazowego czasowego do 60 minut – 4,40 złotego, zaś biletu normalnego 30-dniowego imiennego na wszystkie linie strefy 1 – 90 złotych, 3 x 90 złotych + 4,40 złotego = 274,40 złotego). W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. uwzględniając początkowy ich bieg stosownie do zapisu § 8 ust. 2 uchwały Rady Miejskiej w Ł. określającego termin zapłaty na 30 dni od daty wystawienia dokumentu zobowiązującego do uiszczenia opłaty (odpowiednio 1 sierpnia 2017 roku oraz 6 marca 2018 roku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zdanie 1 in principio k.p.c. znosząc je wzajemnie między stronami. Rozstrzygnięcie to motywowane było porównywalną wysokością kosztów poniesionych przez obie strony (317 złotych – powódka, 297,40 złotych – pozwana) oraz procentowym wygraniem sporu (47 % powódka, 53 % pozwana).